12 Eylül 1980 yılında Türkiye’de askeri bir darbe oldu. Bu darbenin mimarı generaller, 1980-1988 yılları boyunca Türkiye’nin yönetimini ellerinde tuttu. Bu yıllarda Türkiye genelindeki tüm cezaevlerinde yoğun işkence ve cinayetler yaşandı. Ancak içlerinde üç cezaevi ön plana çıktı; Metris, Mamak ve Diyarbakır 5 No’lu Cezaevi!
Bu cezaevleri içerisinde ise, uygulamalarından en çok skandallar yaratan “Diyarbakır 5 Nolu Cezaevi” oldu! Dünyada eşi-benzeri görülmemiş işkence yöntemleri uygulandı. Onlarca insan işkencede ve açlık grevlerinde yaşamlarını yitirdi. Diyarbakır 5 No'lu cezaevi, 29 Nisan 2008 tarihinde The Times dergisi tarafından yapılan araştırma sonucu, “dünyanın en kötü 10 ceza evi” arasında yer aldı.
Diyarbakır 5 No’lu cezaevinde yaşanan olaylar, uygulanan işkence ve cinayetler hakkında birçok kitap yazıldı. Şairler şiirle, müzisyenler ezgileriyle, ressamlar ise kara kalem ve fırçaları ile anlatmaya çalıştılar. ‘İZ’ belgeseli ise, tüm bunları yaşayan ve tanıklık eden kişilerin kendileri tarafından izleyiciye aktarıyor. Bu aktarım, dönemin video, fotoğraf, gazete ve resmi belge arşivlerinden, izleyenlere sunuluyor…
‘İZ’ Belgeseli, 35 yılı aşkın bir süreyi kapsayan, ancak hâlâ travması toplumda sürmekte olan, bu cezaevindeki uygulamaları 2011 yılında araştırmakla yola çıktı. Bu cezaevinde uzun yıllar kalan ve işkence mağduru olan 88 kişi ile görüşüldü ve bunlardan 34 kişinin öyküleri kayıt altına alınarak hazırlandı. Ayrıca kayıt altına alınan 34 kişinin öykülerinin kitaplaştırılma çalışmaları da sürmektedir...
