Adil Okay
ENVER ENLİ’NİN SEVDA VE KAVGA DESTANI…
“Mevlana’nın elinde tahammül
Elvan çeşidinde yaşantının
Mesnevînin ilk hali
İlk tütünü belki de uyuşkanlığın
Alaycı takmayan bir gülüş Hoca Nasettin'den
Ufalanan zulmüne zalimin
Halk dîvanı Yunus dilinde
İniltisi aşkların yâr diye diye...
Bir eski zaman eşkiyası
Yalnız...”
(Enver Enli. Bir Sevda Destanı)
***
Çocukluğumda asfaltın henüz girmediği dar sokak aralarında “Destancı”lar gezerdi. Trafik kazasında bir ailenin yok oluşu ya da genç yaşta amansız hastalığa yakalanan bir çocuğun yaşam öyküsü gibi trajedileri süsleyip –püsleyip ağıt-türkü formatında okurlardı. O sırada evde olan kadınlar, erkekler, çocuklar Destancı’yı sesinden tanır hemen dışarı çıkar dinlerlerdi. Destan bitince yaşlı gözlerle 5-10 kuruş verip tek sayfaya dökülmüş “destan”ı satın alırlardı. Velhasıl o dönemde tanımadığımız insanlar için gözyaşı dökerdik. Sonra büyüdük Destancı’nın anlattıkları trajedilerin münferit olmadığını, tarihimizin katliamlar tarihi olduğunu, bu coğrafyada zulümle direnişin başat geliştiğini anladık. Sonra da kâh politik dille kâh sanatın kadife sesiyle bu “destanları“ betimlemeye ve “coğafyanın kaderini“ değiştirmeye çalıştık. Ağır bedeller ödediğimiz bu süreçte yeni yeni destanlar da yazıldı.
İşte zindanın ve sürgünün rahle-i tedrisinden geçmiş bir 78’li olan şair ve fotoğrafçı Enver Enli de yeni yayınlanan kitabı “Bir Sevda Destanı“ ile bize bunları anımsatıyor, çağrıştırıyor, sorgulatıyor.
“Çileliydi zindan yolu
Görüş günleri
En sabırsız bekleyiş
Mektuplar en güzel sevi sözleri
Ateş gibi
Mektuplar en güzel yoldaş ezgisi
Bezek bezek
Yarın utkusuna dair
Ve sevdaya dair…“
Redfotoğraf Grubu ile Görülmüştür Kolektifi’nin ortaklaşa hazırladığı birçok toplumsal projede birlikte çalıştığımız “Enver Enli kimdir?“ sorusuna kısa bir yanıt vereyim:
Enver Enli Çukurovada başlamış özgürlük koşusuna. İnatla büyütmüş, korumuş yüreğindeki sevda korunu. Bireysel başkaldırının yetmeyeceğini anlayıp, o zor zamanlarda, 70’li yıllarda toplumsal / kolektif mücadeleye katılmış, tutsak düşmüş, kaçak yaşamış, yeraltı hayatını tanımış, 12 Eylül 1980 faşist darbesinden sonra zorunlu sürgün olmuş. O gün bu gündür mülteci. Ama sürgün hayatına da bir anlam katmayı başarmış Enli. Gün olmuş mısra ile gün olmuş fotoğraf ile dışa vurmuş “sakıncalı” imgelerini. Doğup büyüdüğü coğrafyanın kederini işlemiş ak kâğıda.
« Çukurova!...
Gergefti gergin ipeğin şavkında
İşlenmeyi bekleyen
Kardeşliğin ülküsüne dair
Desenlere gebeydi bereketin ocağı
Hüküm giymek!
Bir hiçti...
Bir nakış,
Emeğin bağrında onurla anılan... »
Yol, Yolculuk, Sürgün, Zindan, Emek, Kavga ve Sevda Enver Enli‘de anahtar sözcükler. Ama onun dizelerinde – fotoğraflarında “umut ” da sık sık başını kaldırıp ses veriyor giz geçitlerinden.
“Ve bir gel-geç mekânın
Sefil talebe katının ürkek hürmeti pay edildi
Kıt lokması
Demlendikçe şenelen şarap kıvamında
Vuruldu ha vuruldu bam teline bağlamanın
Acılar işledi iliğine
Yamurlar izlendi perdesiz camların tozlu yanında...”
Sonuç itibariyle bu şiirleri destan formatında bize sunduğu için teşekkür ediyorum Enver‘e. Ve kitaptan tadımlık bir parça aktarıp bitiriyorum diyeceklerimi:
“Ve koyaklarında umutsuz sevdaların
Bir yanık kaval sesi
Meleşmelerin yangınında serinleten ezgi
Ve sevda destanlarının kavuşma türküsü…”
Künye: Enver Enli, Bir Sevda Destanı, Ceren yayınları, İstanbul, Mart 2022.
