Madde 401: Edebiyat disiplinleri içindeki günlükler 17. yüzyıla kadar bilinmezdi. Günlük bir nevi kişinin içini dökmesidir. Yazarlar da günlük tutmuşlardır. Kimi yazarların günlükleri gün yüzü görmüştür. Yazar olmayıp da kişisel günlük tutanların birçoğu sonradan vazgeçmişlerdir. Toplumsal zaman akışında kişinin duygu ve düşünceleri değiştiğinden olsa gerek. Tabii bir ömür boyu sürdürene de rastlanabilmekte.
Madde 402: Dikkatli okurun gözünden kaçmamıştır; özellikle 19. yüzyıl romanlarında “Sevgili Okur” hitapları çokça karşılaşılan bir durumdur. Bir bakıma yazar ve okur cephesinde kendini konumlandırma hitabetidir, bu söylem. Yazarın kişiye sığınması diye de alınabilir veya uyaran etkisi yaratma gayesiyledir.
Madde 403: Genel kabul gören bir görüşe göre, Batı edebiyatında –kadın yazarlar hariç bırakılarak- üslup açısından hakim olan anlatılarda hitabet sanatı baskındır. Erkek yazarların akademik eğitimleri esnasında hitabet sanatı dersleri önemli bir yer tuttuğundan bu husus yazılan romanlara sirayet etmiştir. (19. yüzyılın sonlarına değin geçerlidir). (Walter J. Ong, Sözlü ve Yazılı Kültür)
Madde 404: Batı edebiyatında 1600’lerden başlayarak kadın yazarların eserleri basılmıştır. O tarihlerde kadınların akademik eğitim görmeleri yasaktı. Bundan dolayı kadın yazarların üslubu farklılık arz ederdi.
Madde 405: Ortaçağ’dan sonra kız çocuklarının tabi oldukları eğitim ev düzenini yönetecek bir bilgiyle sınırlanmıştı. 17. yüzyılda kızlar ilk kez okula alınmaya başladıklarında da onlara erkekler gibi Latince ve Hitabet sanatı öğretilmemiş, kendi anadilleriyle eğitim alan okullara gitmişlerdir.
Madde 406: Kadın yazarlar kuşkusuz Latince ve hitabet eğitimiyle yoğrulmuş erkek yazarların kitaplarından etkilenseler de asıl olarak bu eğitimleri almamalarından dolayı olsa gerek roman disiplininin merhale kazanmasında katkıları büyük olmuştur.
Madde 407: Antikçağ’dan 19. yüzyılın sonuna değin Batı edebiyatında yazılan metinler çevrelerindekilere yüksek sesle okunma alışkanlığı taşırdı. Yazarı tarafından okunan metinlerden dinleyiciler etkilenmişse metnin değeri de yükselirdi. Bu tarzdaki yazmalar döneminde edebiyat üslubunda yerleşik bir norm haline gelmiştir.
Madde 408: Eserlerin bu tarzdaki okunuşu sözlü geleneğe dayanır. 19. yüzyılda yazılanlar yazarlarınca ezberlenip halkın önünde sözlü aktarımı eski hitabet tarzının yaşatılmasıydı. Böylesi aktarımlar belagat yarışmalarına da dönüşürdü. Kim bilir ezberden olmasa da Charles Dickens de bu akıma kapılmış, dinleyicilere kitaplarını okumuştur.
Madde 409: Ong da yazar: 1836-1920 yıllarında ABD’de basılan yaklaşık 120 milyon tirajlı ünlü Mc Guffrey’s Readers bugün ülküleştirdiğimiz “anlamak üzere okuma”yı değil, yüksek sesle, “hitabet tarzı okuma”yı geliştirmek için basılan metinlerdi… Dile kolay 120 milyon tiraj yapıyormuş! Türkiye’de çıkan tüm gazete ve dergileri topladığınızda bu tiraja ulaşamazsınız.
Madde 410: Hitler Dönemi’nin Kültür Komisyonu Sözcüsü olan H. G Gring: “Ne zaman kültür sözcüğünü duysam elim tabancama gider” demişti. İktidar odakları dün olduğu gibi bugün de “saf kültür”den rahatsız olmuşlardır. İktidarlarına tehdit olarak algıladıklarından sansür ve yasaklamalarla yüz yüze bırakılan bir alan olmuştur. Yaşadığımız coğrafyada da öyle değil mi?
Devam Edecek!
Ayhan KAVAK
Ereğli Yüksek Güvenlikli Hapishanesi
B-1-18
Ereğli/KONYA
Fotoğraf: Adil Okay
